Surrealisme

The mind loves the unknown. It loves images whose meaning is unknown, since the meaning of the mind itself is unknown.”
– Rene Magritte

Het Surrealisme
Wederom slaat Magritte de spijker op zijn kop. Het surrealisme speelt met wat bekend is en wat onbekend, of nieuw is. Het surrealisme gaat er van uit dat de werkelijkheid niet objectief is, maar dat het gaat om de beleving er van. Het gaat er om hoe je die ervaart en daarin spelen emoties, angsten, driften en dromen een cruciale rol. Het surrealisme is een moderne kunststroming die in de jaren dertig van de 20ste eeuw is ontstaan. Het hoogtepunt van de stroming lag tussen 1925 en 1940, maar is eigenlijk altijd populair gebleven. In 1924 schreef de Fransman Andre Breton het Manifest van het Surrealisme. De Fransman legde hiermee het fundament voor het surrealisme en stelde daarin onder andere:

Under the pretense of civilization and progress, we have managed to banish from the mind everything that may rightly or wrongly be termed superstition, or fancy; forbidden is any kind of search for truth which is not in conformance with accepted practices. It was, apparently, by pure chance that a part of our mental world which we pretended not to be concerned with any longer — and, in my opinion by far the most important part — has been brought back to light. For this we must give thanks to the discoveries of Sigmund Freud. (Breton, 1924, p.9)

De Eerste Wereldoorlog had laten zien dat het rationalisme haar pretenties niet waar kon maken. De ideeën van Sigmund Freud over de droom werden vervolgens door de surrealisten centraal gezet. Magritte zelf is ook sterk beïnvloed door Freud. Vooral de manier waarop hij de traumatische ervaring van de zelfmoord van zijn moeder verwerkt in zijn kunst toont dat aan. Maar ook het thema van de droom benoemt Magritte:

If the dream is a translation of waking life, waking life is also a translation of the dream. ”
– Rene Magritte

Surrealistische kunstenaars gebruiken alledaagse, levensechte objecten en creëren daarmee door compositie of andere (subtiele) manipulaties een vreemd, surrealistisch beeld. Het doel van de surrealisten was het doorbreken van het keurslijf opgelegd door de katholieke moraal en doorbraken allerlei burgerlijke en seksuele taboes. De surrealistische kunstenaars werden vaak als een bedreiging gezien en als gevaarlijk bestempeld door de gevestigde instituten. Maar dit maakte de stroming juist populair en niet meer weg te denken uit de kunsthistorie. Op deze website over kunstgeschiedenis worden de belangrijkste kenmerken van het surrealisme gegeven:

• The exploration of the dream and unconsciousness as a valid form of reality, inspired by Sigmund Freud’s writings.
• A willingness to depict images of perverse sexuality, scatology, decay and violence.
• The desire to push against the boundaries of socially acceptable behaviors and traditions in order to discover pure thought and the artist’s true nature.
• The incorporation of chance and spontaneity.
• The influence of revolutionary 19th century poets, such as Charles Baudelaire, Arthur Rimbaud and Isidore Ducasse.
• Emphasis on the mysterious, marvelous, mythological and irrational in an effort to make art ambiguous and strange.
• Fundamentally, Surrealism gave artists permission to express their most basic drives: hunger, sexuality, anger, fear, dread, ecstasy, and so forth.
• Exposing these uncensored feelings as if in a dream still exists in many form of art to this day.
• Two stylistic schools: Biomorphism and Naturalistic Surrealism.

Als je de dik gedrukte woorden tot je door laat dringen krijg je al snel een bepaalde indruk van het surrealisme. Dit kan je aanspreken of niet, in mijn geval sluit dit heel erg aan bij mijn interesses, soms zelfs persoonlijkheid. Maar ik denk dat ik geen uitzondering ben want het surrealisme is al honderd jaar een populaire kunststroming. Mocht u ook geïnspireerd willen worden – bijvoorbeeld voor het maken van uw eigen storial – door het surrealisme ga dan naar de tentoonstelling met kunstwerken van bekende surrealisten als Moesman en Man Ray in het Centraal Museum Utrecht. Mijn verhaal vervolgt zich over het digitaal surrealisme en de uitleg voor de keuzes voor mijn maakproces.

– NRC, via Blendl.